Vondelpark: 15 oktober 2015, bewerkt op zondag, 1 november 2015, door Daniël Kropveld
Toen ik 8 jaar oud was woonde ik al dicht bij het Vondelpark, en de natuur was simpel: er waren klimbomen en nutteloze bomen, en er was gras.
Op een gegeven dag las mijn moeder in de Echo een kleine annonce: er zou de komende zaterdag in het Vondelpark een natuurexcursie komen, verzamelen bij het plantsoentje bij de van Eeghenstraat. Mijn moeder en ik gingen erheen. Daar wachtte een oude man met een haakneus en een hakige wandelstok. Dat hij meneer Haak heette verbaasde me dus niets. Met een klein groepje liepen we het park in, en in een grasveld plukte hij een blaadje. Het blaadje bleek een naam te hebben: weegbree, en meneer Haak vertelde er een fantastisch verhaal over.
Mijn wereld was die ochtend oneindig maal vergroot. Overal waar je keek waren planten en bomen, en ieder had zijn eigen naam en zijn eigen verhaal. Ik besloot toen alles te leren over de natuur en net zo wijs te worden als meneer Haak -dat is trouwens tot zover niet gelukt... De excursies waren iedere twee weken, en ik was er altijd bij.
Iedere wandeling was naar een andere plek in het park, en dat gebied werd nauwkeurig bestudeerd. Meneer Haak had steeds een grote posttas bij zich, en als hij een bijzonder plantje vond, haalde hij uit zijn tas een boekje. In het boekje was een grote kaart van het Vondelpark, en een aantal gedetailleerde kaarten. Hij maakte dan met een potloodje een aantekening van het plantje, en dan ging het boekje weer in de tas. Soms stopte hij het plantje zelf ook in de tas.
Het boekje heeft een enorme indruk op mij gemaakt, hoewel ik het maar zelden te zien kreeg. De kaartjes stonden vol met onbegrijpelijke codes, en iedere laan had er een naam gekregen.
Het Haakpad
55 Jaar later liep ik over een pas aangemaakt pad over de verwilderde Koeweide.
De Koeweide was sinds het uitbreken van de MKZ-crisis in 2001 ontruimd van vee, en vanaf die tijd was de natuur verwilderd.
Martin Melchers -in die tijd stadsecoloog, had een plan opgezet om door de Koeweide een natuureducatief pad aan te leggen ter ere van zijn komend pensioneren.
Samen met Quirijn Verhoogh liep ik over dat pas aangelegde pad.
Quirijn is landschapsarchitect, en was verantwoordelijk voor de renovatie van het park, dat in die tijd zich in de eindfase bevond.
We liepen langs de educatieve plekjes die Martin Melchers had aangelegd.
Een poeltje, een steenhoop, een insectenhotel, een zandheuvel: leuke plekjes voor kinderen om de natuur te ontdekken.
We besloten om dit pad een naam te geven.
'Koeienweidepad' was meteen afgekeurd.
Verder werd er een lange reeks van andere namen genoemd.
Van namen van voormalige oprichters, wethouders, bestuursleden, andere parkbobo's; niets was goed genoeg.
Toen herinnerde ik me hoe ik de natuur ooit had ontdekt.
Ik vertelde het verhaal van de excursies indertijd, en stelde voor het pad te vernoemen naar de heer Haak.
Quirijn was stomverbaasd. "Heb jij Haak gekend?"
Het bleek dat Quirijn de hand had weten te leggen op de boekjes van meneer Haak.
Het was de meest complete inventaris van de natuur in het park dat ooit gemaakt was,
en daarom heeft de Landschapsarchitect dit werk als standaard gebruikt bij de herinrichting van het park.
Vanaf dat ogenblik heette het natuureducatiepad door de Koeweide het Haakpad.
Deze maand is het zes jaar geleden dat het Haakpad is geopend. Sindsdien heeft het Natuur- en Milieuteam Zuid (NMT) het beheer op zich genomen. Het NMT heeft een groot aantal natuurgidsen opgeleid die inmiddels vele schoolklassen rondgeleid hebben. Daarbij zijn er een aantal open dagen geweest, en afgelopen jaar was er een succesvol slootjesdag voor kinderen. De eerste zes jaar heeft het NMT het pad onjuist het 'Jan Haakpad' genoemd. Ik heb destijds nooit beseft dat meneer Haak ook een voornaam had, maar dat was beslist niet 'Jan'. (Zijn voornaam bleek Charles te zijn, C.W.F. Haak.)
Toen ik ook Hans Homburg (webmaster van InHetVondelpark.nl) hierover vertelde besloot hij uit te zoeken waar die boekjes gebleven zijn. Na een lange zoektocht heeft hij bij een bevriende kennis van Haak de boekjes teruggevonden. Hij kreeg ze te leen en ik mocht ze bekijken. Na 60 jaar had ik ze in handen en kon ik eindelijk de kaarten op mijn gemak bestuderen. De kaarten zaten los in een klemband, en bestonden uit een overzichtskaart en 36 detailkaarten. Ze waren getekend met potlood en ingekleurd met kleurpotloden op dun, hard papier. Sommige scheurtjes waren geplakt. Meneer Haak was technisch tekenaar bij de PTT, en dat kon je duidelijk zien. De kaarten zijn ongelofelijk nauwkeurig en gedetailleerd. Iedere laan heeft een naam, en ieder veld of bosje een unieke code. Het kostte ons even flink puzzelen om de codes te ontcijferen. Bomen in het open veld zijn op de kaart verbonden met schietlijnen. Verder is er op iedere kaart een schaal aangegeven, een afstandsmaat en een kompas. Niets ontbreekt.
Wat betreft de namen van de lanen, Hans Homburg heeft op zijn actuele kaart de namen van Haak overgenomen.
Wij denken daar nog over, omdat enkele namen in het park al gewoon geworden zijn:
Zoals Koeweide (die door iedereen onterecht Koeienweide genoemd wordt), die door Haak 'Zocherweide' (of Koeweide (!)) genoemd werd.
Of Platanenlaan (Haak: Noordelijke Hoofdweg);
Picassoweide (Haak: de IJzeren Helm);
Willemsbrug (Haak: Emmabrug);
Hulstbrug (Haak: Rosariumbrugje);
VondelCS, voorheen Filmmuseum (Haak: Paviljoen);
Slurf (Haak: Bloemenweg).
Verder ben ik van mening dat er in het park een Houtmanlaan moet komen (naar Hans Houtman).
Laatste Nieuws
In de laatste versie van de actuele kaart heeft Hans Homburg ook alle min of meer onofficiële, maar wel algemeen geworden naamgevingen opgenomen. Precies ook de namen die door hetVondelpark.net gebruikt worden. Daarmee wordt deze kaart de meest complete kaart van het Vondelpark die er bestaat, en is vanaf nu ook voor de redactie de standaard geworden.
Meer over Haak
Hans Homburg heeft een uitgebreide studie naar het werk van Haak gedaan:
Heeft u meneer Haak gekend?
