Dit is een samenvatting van losse artikelen die in de loop van 2012 over de ooievaars verschenen
7 maart 2012
Afgelopen winter was het weer een eenzame periode voor het ooievaarsmannetje. Het vrouwtje vertrok in het najaar naar het zuiden, en het mannetje bleef achter om het nest te bewaken. De hele winter is hij regelmatig in het park op zijn paal gezien, maar ook was hij lange tijden weg. Ook tijdens de strenge winterperiode was het nest leeg.
Eind februari was er enige consternatie toen twee ooievaars langs vlogen. Het Vondelpark-mannetje begroette het nieuwe paar met luid geklepper, en vloog opgewonden cirkeltjes met zijn vrienden (of was het familie?). Kort daarop waren ze weer weg. Waar dit paartje gebleven is, is mij nog onbekend.
Al een week was er een tweede ooievaar op het nest. Eerst was het nog niet duidelijk of het hier ging om het winter-slippertje die ook vorige winters gezelschap gaf.
Gisteren kwam het bewijs van Paul Koene dat het hier echt ging om de partner. We wachten af wat hier uit komt...
Foto: © Paul Koene
Eind maart 2012
Het gaat goed met het paartje in het Vondelpark. Ze zijn vreselijk verliefd, en dat is voor iedereen te zien.
Mat Janssen, die de ooievaars in het Vondelpark nauwlettend volgt meldt:
Over de ooievaars in het Vondelpark maak ik me de laatste dagen ongerust. Het stel was vanaf 15 maart keurig zoals gewoonlijk aan het broeden. Dat is een paar weken eerder dan gebruikelijk. Maar elders in het land wordt er ook al druk gebroed. Eergisteren stonden ze met zijn tweeën op het nest. Eentje ene beetje door de knieën gezakt. Gisteren zag ik dat het nest verlaten was. Een paar uur later stonden ze met zijn tweeën rechtop op het nest. Dit gedrag is ongebruikelijk. Ze verlaten het nest nooit tijdens het broeden. Lang rechtop staan doen ze allen als de temperatuur erg hoog is. Mogelijk is er iets met de eieren aan de hand.
Het kan dit jaar toch een vruchtbaar jaar worden. Uit Frankendael, Amstelpark en de Vrije Geer worden bezette nesten gemeld!
Begin mei werd het langzaam maar zeker duidelijk dat de eieren uitgekomen waren. Dat was te merken aan het voergedrag van de ouders. Ze vlogen af en aan, en op het nest aangekomen stonden ze lange tijd met de snavel naar beneden. Dat duidt erop dat er kuikens gevoerd werden. Aan het voergedrag zelf is niet op te maken hoeveel kuikens er waren.
Geruchten deden al snel de ronde. Mat Janssen tekende op van een ooggetuige dat er maar liefst vijf jongen tegelijk gezien zouden zijn. Maar overtuigend bewijs kan alleen een foto brengen.
Deze werd gemaakt door onze Vondelpark-natuurexpert Hannah Jansen.
Van een lange reeks foto's die Hannah maakte was er slechts een die alle drie de kuikens zichtbaar maakte. Ondanks dat deze foto enorm ge-photoshopped is, is het nog moeilijk de drie te onderscheiden. Twee hebben de snavel naar links, en een heeft de snavel naar rechts.
Beide foto's zijn gemaakt door © Hannah Jansen.
We zijn nog op zoek naar de eerste die de foto van alle vijf (?) jongen maakt!
Op 30 mei schoot Hannah Jansen deze foto waar duidelijk vier kuikens te zien zijn.
Hannah schrijft erbij:
Vanmiddag vrij lang bij de ooievaars gezeten, gekeken, gefotografeerd. En wat ik al door de kijker dacht te zien, zag ik later ook door mijn camera: 4 jongen! Ik heb nog even getwijfeld of het er misschien zelfs 5 waren, maar zie daar niks van terug in de foto's.
24 juni 2012
Ook dit jaar is het een vruchtbaar jaar voor de ooievaars in Amsterdam. Er zijn drie nesten die jongen hebben voortgebracht. In het Amstelpark is er een jong, het nest in Frankendael brengt ook een jong groot. Helaas hebben de ooievaars in Sloten en op de Zaaiersweg geen geluk: in hun nest zijn wel eieren uitgekomen, maar de jongen hebben het niet overleefd. En in het Vondelpark groeien op dit ogenblik maar liefst vier jongen op.
De groep ooievaars020.nl, die zich bezig houdt met de ooievaars in Amsterdam, heeft besloten dit jaar de ooievaars te laten ringen, zodat het mogelijk is om na te gaan hoe het de Mokumse ooievaars vergaat als de de wijde wereld intrekken. Met hulp van twee ervaren ooievaarsdeskundigen van Stork, een aantal sponsors en een groot aantal vrijwilligers werd een ring-actie opgezet.
Het eerste bezoek werd gebracht aan de Schapenweide van het Vondelpark. De lokale pers was aanwezig en een aantal genodigden, waaronder een stel kinderen die de verantwoordelijke opdracht zouden krijgen om de ooievaarsjongen een naam te geven. Naast het nest werd een hoogwerker in stelling gebracht, en een van de deskundigen ging naar boven. De ouders, die alle voorbereidingen al argwanend observeerden, vlogen op het allerlaatste ogenblik weg -maar bleven tijdens de hele operatie rondjes rond het nest vliegen. De vier jongen werden in boodschappentassen gestopt en naar beneden gebracht.
Een natuurlijke reactie van jonge ooievaars is zich voor dood te houden, dus daarom was het voor de Stork-medewerkers makkelijk om ze uitgebreid te onderzoeken. Opvallend was dat twee een stuk groter waren dan de twee anderen. De meetgegevens leest u hieronder. Nadat de vogels een ring hadden gekregen en gewogen en gemeten waren, mochten de kinderen ze een naam geven. Het werden Jan, Leonardo, Daan en Tsar. Het zijn jongensnamen geworden: het is namelijk zonder meer niet mogelijk het geslacht te bepalen.
Nadat de jonge ooievaars weer op het nest waren geplaatst kwamen de ouders snel weer terug. Ze gaven een luid klepperorkest van opluchting dat het allemaal goed is afgelopen.
Naderhand ging de ploeg verder naar het Amstelpark en Frankendael.
Het bezoek aan het Amstelpark ging minder voorspoedig. De hoogwerker kwam vast te zitten in het drassige terrein. Met vereende krachten hebben de omstanders de auto weer los kunnen maken. Ook een tweede poging mislukte, en toen werd besloten deze ooievaars maar verder met rust te laten.
In Frankendael lukte de operatie weer vlekkeloos. Onder heel grote belangstelling werd het ene jong onderzocht en geringd. De Welpen van Scoutinggroep Gijsbrecht van Aemstel waren ook getuige, en gaven het jong de naam Mang. Mang is bij de Welpen bekend als de vleermuis uit het Jungleboek.
Zodra we bericht krijgen dat onze ooievaars in een ver oord waargenomen worden, zullen we dit uiteraard berichten.
Hier zijn de gegevens van onze Pieten:
| Naam | Ring | Snavel | Vleugel | Tarsus | Gewicht | Kop en snavel | Divers |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Jan | 1E932 | 95 | 443 | 195 | 3215 | 167 | Sinds jul-2012 vermist |
| Leonardo | 1E933 | 95 | 385 | 183 | 3290 | 164 | Dood gevonden 25-jan-2013 bij Sevilla |
| Daan | 1E934 | 76 | 335 | 148 | 2385 | 140 | |
| Tsar | 1E935 | 71 | 190 | 106 | 1715 | 126 |
De ringen zijn van zwart plastic en hebben een witte opdruk (normaal zijn de ringen van aluminium).
29 juli 2012
Er ging een grote schok door ooievaarsminnend Amsterdam toen bleek dat halverwege vorige week opeens nog maar twee jonge ooievaars op het nest geteld waren. "Waar zijn de andere twee", vroeg iedereen zich af.
Donderdagavond werd door Paul Koene een van de verloren ooievaars gevonden. "Rond 21.30 uur vloog 1E935, Tsar (de jongste van de vier, Red.), vanaf het afgesloten speelterrein naast het Rosarium in de richting van de Picassoweide. Het dier kwam moeilijk van de grond na een aanloop van meer dan 10 meter en maakte nauwelijks hoogte."
En vrijdag scharrelde het dier tussen de zwemmers in het kinderbadje. Van de bezoekers hoorden wij dat het daar urenlang heeft rondgelopen. Al die tijd deed het geen enkele poging om voedsel te zoeken. Omstanders probeerden het dier brood te voeren, maar gelukkig reageerde het daar niet op. Het ringnummer van dit dier is niet afgelezen, maar we gaan ervan uit dat dit ook Tsar was.
Zaterdagochtend waren er nog steeds maar twee jongen op het nest, en werd er door een kleine club van vrijwilligers van ooievaars020.nl een nieuwe poging gedaan om de missende dieren te vinden. Na enkele uren werd een jong gevonden aan de voet van de paal. Van de vierde nog steeds geen spoor.
Nadat er advies was ingewonnen bij Stork.nl ging men zaterdagmiddag opnieuw poolshoogte nemen op de Schapenweide. Ditmaal met een tweetal ooievaarsexperts van Stork erbij. Nu werden er geen vogels aangetroffen rond de paal.
Toen we daarna het nest nogmaals goed observeerden, bleek dat er wel degelijk drie jongen op het nest waren. Een zat er helemaal ineengedoken, alleen een klein stuk van het kopje was zichtbaar. Ook nu konden de pootringen niet worden afgelezen, dus we weten nog steeds niet of Tsar teruggekeerd is op het nest en waar de vierde jonge ooievaar uithangt (levend of dood).
Intussen laten de ouders de paniek onder de mensen helemaal koud. Ze schijnen zich ook niet meer zo druk te maken om hun jongen te voeren. Laten we hopen dat dit de pedagogische prikkel is voor de jongen om nu maar eens zelf te leren voedsel te zoeken.
Laatste nieuws
De jonge ooievaar die bij het kinderbadje gezien is, is Tsar -de jongste van allemaal. Het is dus een kleine zwerver. Laten we hopen dat hij het is die uiteindelijk toch het nest wist de bereiken.
Waar de vierde ooievaar is, is nog onbekend.
De ouders zijn begonnen met de lessen foerageren. Maandag 30 juli waren de ouders driftig aan het pikken in de grond, terwijl de drie jongen het voorbeeld volgden. Toen de ouders plotseling wegvlogen, vlogen de jongen direct terug naar hun nest.
We hopen dat iemand snel de pootringen van de jongen kan aflezen, dan weten we meteen wie er ontbreekt.
september 2012
Nog steeds is er grote verwarring over het aantal ooievaars dat nog in leven is. Sinds halverwege juli heeft niemand meer het totale gezin van vier jongen en twee ouders bij elkaar gezien.
Het bleek ook moeilijk om de ringnummers van de jongen op het nest af te lezen om na te gaan wie er nou steeds ontbreekt. Niet alleen is de afstand van het pad naar het nest te groot, ook gaan de jongen altijd zitten op het nest.
Maar gelukkig zijn er aantal waarnemingen binnengekomen, waardoor we concluderen wat er aan de hand is:
Op 15 augustus meldt Paul Koene met een telelens de dieren gefotografeerd te hebben. Van twee van de drie jongen kon hij de ringnummers lezen. 1E933 (Leonardo), en 1E935 (Tsar). Tsar is de kleine avonturier, die een keer tussen de spelende kinderen bij het Kinderbadje terechtkwam.
Op 18 augustus meldt Frank Groen op het Vogelnet dat hij twee jongen en een adult waargenomen heeft op de Osdorperbinnenpolder. De plaats van de waarneming verheugt ons zeer, want we vermoedden al lange tijd dat dat de foerageplaats zou zijn van de Vondelparkooievaars. Frank las de ringnummers: 1E933 (Leonardo) en 1E934 (Daan).
Ook heb ik van de hoveniers van het park gehoord dat zij meerdere malen een jonge ooievaar in nood hebben moeten redden. Een keer was er een juveniel in het hoge riet terechtgekomen, en kon er niet meer uitkomen. Helaas zijn van deze operaties geen verslagen gemaakt, of ringnummers genoteerd.
Dat betekent dat Jan (1E932) sinds juli niet meer waargenomen is, en dat hij het naar alle waarschijnlijkheid niet gehaald heeft.
In begin september zijn nog meerdere waarnemingen gemeld van enkele en meerdere ooievaars bij het nest, maar al na de eerste week van september is er nauwelijks nog wat gezien. We moeten dan maar concluderen dat het gezin op de grote trek is.
Na het vertrek
Mat Janssen -beheerder van ooievaars020.nl, meldt al enkele meldingen binnengekregen te hebben van de Vondelparkooievaars in Frankrijk. Details geeft hij niet, maar als die er zijn worden ze zeker gemeld op http://ooievaars020.nl
Op een van de werkochtenden van de Werkgroep op de Schapenweide hebben twee van de vrijwilligers tussendoor het gebied rond het nest afgezocht, op zoek naar sporen van Jan. Behalve een vleugelveer werd niets aangetroffen. Het bewijsstuk is overigens meteen in beslag genomen door de 5-jarige zoon van een andere vrijwilliger...
Lok je met die laatste zin mensen niet uit om dat nest onverantwoord dicht te naderen? Tis maar een vraag! Volgend jaar een webcam? Net als op de site van http://beleefdelente.nl. Kunnen we het via de website allemaal volgen. De jongen hebben allen jongensnamen. Zijn t mannetjes? Is er iets af te leiden aan de lengte van de snavel of van andere metingen betreffende m of v?Alleen een bloedonderzoek kan het geslacht bepalen (Red.)
